Klasik ve göreli fiziğe göre eğer bir cismin belirli bir andaki konumunu ve doğrusal (sabit) hızını biliyorsak bu cismin geçmişte veya gelecekte herhangi bir andaki konumlarını ve doğrusal hızlarını biliriz: Ayrıca, bir cismin -her ne yapıyor olursa olsun, yaptığı şeye neden olan tüm şeyleri hesaplarsak yani- şimdiki durumunu net olarak biliyorsak -veya evrendeki her şeyi şu an hesaplarsak evrenin tüm- geçmiş, şimdi ve gelecek durumlarını da net olarak biliriz. Ama gerçekte bu yanlıştır, cevabı kuantum fiziğindedir, çünkü kuantumun özünde geçmiş, şimdi ve gelecek yoktur, yani sebep-sonuç ilişkisi yoktur. Kuantumda parçacıkların konum ve hızını aynı anda Belirsizlik ilkesi gereği ölçemeyeceğimizi anlatmıştık, iş burada bitmiyor, bir parçacığın ne konumu ne de hızı -kısmî veya daha üst bir değerde ölçülse bile- tam olarak ölçülemez, kesin olarak bilinemez. Kuantumda kesinlik yoktur, bulanık bir gerçeklik vardır. İzole deneylerde bile sonuç tam bir kesinlikle tahmin edilemez. Belirsizlik (ve ilkesi) mikro ve makrodaki her şey için geçerlidir, mikroda önemli bir düzeydedir, makroda -cismin büyüklüğü ne kadar olursa olsun- önemsize yakındır. Klasik fizikte (Newton) gerçeklik sabit (değişmeyen) bir gerçekliktir, göreli fizikte (Einstein) gerçeklik göreli (değişen) bir gerçekliktir, kuantumda ise gerçeklik, algıladığımız gerçeklik diye bir şeyin olmadığını söyler. Biz bunlardan çok ama çok büyük bir oranda klasik fizikteki gerçekliği algılıyoruz ve ona gerçek diyoruz.[1] Görüşüme göre klasik ve göreli fizikten yola çıkarak “gerçeklik” dediğimiz şey sözde bir yanılsamadır, peki ama o zaman kuantum mu gerçektir, hayır, kuantumun belirsiz olması, gerçekliği bile ortadan kaldırıyor, yani bence, gerçeklik hem var hem de yok, demiyorum, ne var ne de yok, diyorum, çünkü bir şeye yok diyebilmemiz için onun karşısında yalandan da olsa bir şey(ler) olması lazım, bu yüzden gerçeklik kavramı diye bir kavram bile ortada yok.
Kaynak
[1] Brian Greene, “Evrenin Dokusu…”, age., s. 5, 12, 13, 95-97, 100, 126, 127, 129, 138, 157, 161-169, 168, 170, 218, 219, 222-225, 233, 398, 610, 612.