İnsanlar; MÖ 50.000’lerde, taşlara ve kemiklere çizgiler çizdi fakat bunlar figüratif değildi. MÖ 30.000’lerde kireç taşları oyuldu ve boyandı, acemice insan-hayvan resimleri çizildi. MÖ 20.000’lerde usta olunarak; resimler, yontular ve oymalar çok kaliteli bir hale bürünmüştür. MÖ 15.000’lerde mağara resimleri dünyanın her yerine yayılmıştır. MÖ 10.000’lerde mağara-taş oymacılığından çıkılıp, taşınabilir sanat eşyaları üretilmiştir. MÖ 50 ile 10 bin yıl aralığı Paleolitik Çağ olarak bilinmektedir. Bu çağda; “Hayvanların Güçleri” kutsallaştırılmıştır, “Ruh” kavramı vardır, “Öbür Dünya” inancı mevcuttur, “Güneş ve Ay Kültü” bulunur, hayvan ve bitki gibi Tanrılar bulunur. Bu çağdaki sanat eserleri; çoğunlukla Dünya’nın kuzey yarım küresinin yukarı kısımlarında ve yine çoğunlukla Avrupa’da oluşmuştur.[8] (Bu durum, Sümerlerin Karadeniz’in kuzeyinden / kuzeydoğusundan Mezopotamya’ya geldiğini[9] destekler niteliktedir[10].)
İnsanların mağaraları bir ev gibi kullandıkları tarih 50 bin yıl öncesine dayanır. Bu tarihlerden itibaren mağara resimleri ve heykelcikler yapılmıştır. Yaklaşık 15 bin yıl önce heykelcilik veya putçuluk gelişme göstermiştir. Putlara bulgur ve yağ, kurban gibi sunulmuştur.[8] (Tevrat’ta kutsal Ahit Sandığı’nın bulunduğu kutsal mekana insanlar et gibi yiyecekler bırakırdı.[11] Ayrıca İslam dininden önce ve ilk yüzyıllarında Kabe’ye yiyecek bağışı mevcuttu.[12]) Dönemin evleri dikdörtgen biçimli olup, evin sağ tarafı erkeğe solu ise kadına ayrılmıştır.[8] (İnsanlar %95 oranında sağ elini kullanırlar.[13] Bu da “sağ” tarafın “güç”lü -ilahi- olduğu anlamına gelir.[10])
MÖ 30 bin ile 10 bin yılları arasında, insanlar, zamanı tanımlamak ve yararlanmak için birtakım işaretler-çizgiler kullandılar. Bunları, Ay’a bakarak oluşturdular. Ay; ölüm, yeniden doğum, yılan, bereket, kadın vb. anlamlardaydı.[8] (Sümerlerde Nanna, Ay Tanrıçasıydı.[14] İslam’ın sembolü Ay’ın, dişil / bereket olması muhtemeldir.[10] Öyle ki “Güneş” Tanrısı erildir[14].) Kartal, şahin gibi kuşların uçma özelliği üstünlük olarak görülüp “göğe yükseliş” kavramı bu eski çağlarda oluşmaya başlamıştır.[8] (Semavi Dinler, Göksel Dinler demek olup,[15] bu dinlerde göğe yükseliş kavramları oldukça önemlidir.[16]) Yine; “gökkuşağı”; o dönemin dinsel mitlerindeki köprü, geçit gibi kavramlarla özdeşleştirilmiştir.[8] (Bu “Gökkuşağı Köprüsü” kavramı; Şamanlar’daki köprüden geçebilen iyi ruhların iyi yere geçemeyen/düşen kötü ruhların kötü yere gitmesinin[17], Antik Mısır’daki “Ölüler Kitabı”nda ruhun köprüden geçtiğinin[18], yine Sümerler’deki köprüye benzer nehrin[19] ve Mö 700 -İran- Zerdüştlük inancında; Cinvat Köprüsünden ruh geçerse cennete, geçemesse cehenneme gider[20], inancı ile; İslam’daki Sırat Köprüsünün kökenlerinden biridir[10]. Geçebilenlerin cennete/kurtuluşa erişeceği “Sırat Köprüsü” hadislerde geçer[21] Kur’an’da geçmez ama “sırat” yol/cadde/köprü anlamında Kur’an’da 46 ayette[22] ve “sırât-ı müstakîm” doğru yol anlamında Kur’an’da 33 ayette geçer[23] -ör. maide 16-[24]: “Sırât-ı müstakîm”in “köprü” mefhumuyla benzerliği aşikardır[10].)
___________________
[8] Eliade, age., s. 29-47.
[9] Detaylar için bu sitedeki yazıma bk. (Dizin 153)
[10] Yazarın görüşüdür/yorumudur.
[11] Bu sitedeki yazıma bk. (Dizin 217)
[12] Bu sitedeki yazıma bk. (Dizin 248d). Sorularla İslamiyet, “Cahiliye diye adlandırılan dönemde hac yapılıyordu. Bu hac hangi din üzere, nasıl ve ne zaman yapılıyordu?“, 4 Nisan 2011, <https://sorularlaislamiyet.com/cahiliye-diye-adlandirilan-donemde-hac-yapiliyordu-bu-hac-hangi-din-uzere-nasil-ve-ne-zaman-0> ET: Şubat 2018. İhsan Eliaçık, “Kur’an’da ‘Kurban’ Ayetleri Haritası“, Adil Medya, 26 Ekim 2012, <http://www.adilmedya.com/kuranda-kurban-ayetleri-haritasi/> ET: Şubat 2018.
[13] Bu sitedeki yazıma bk. (Dizin 101)
[14] Bu sitedeki yazıma bk. (Dizin 171)
[15] Erdoğan Baş, “Sema”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), TDV İslâm Araştırmaları Merkezi (İSAM), 2009, <http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c36/c360300.pdf> ET: Mart 2018, Cilt: 36, s. 453. TDK: Türk Dil Kurumu, Büyük Türkçe Sözlük, -arayınız- “Semavi”, <http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts> ET: Nisan 2018.
[16] İslamiyet, Hristiyanlık ve Musevilik semavi dinler gibi düşünülse de daha çok Sümerlerden bu dinlere kadar olanki çoğu dinde/inançta “gök”sellik önemlidir.
[17] “Ruh”, Vikipedi, Özgür Ansiklopedi, SGT: 19 Şubat 2018, <https://tr.wikipedia.org/wiki/Ruh> ET: Mart 2018.
[18] Nadir Elibol, “Sümer Tabletleri ve Kutsal Kitaplar“, 3 Sütun, 25 Ekim 2004, <http://www.3sutun.com/say2/sumersayfa4.html> ET: Mart 2018.
[19] Bu sitedeki yazıma bk. (Dizin 162a)
[20] Bu sitedeki yazıma bk. (Dizin 272)
[21] Hülya Alper, “Sırât-ı Müstakîm”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), TDV İslâm Araştırmaları Merkezi (İSAM), 2009, <https://islamansiklopedisi.org.tr/sirat-i-mustakim> veya burada bk. madde güncellendiğinde bu PDF de açılacaktır, ET: Mart 2018, Cilt: 37, s. 120. Muhiddin Bağçeci, “Sırat köprüsü denen bir köprünün olmadığını iddia edenler var. Ayet ve hadislerde sırat köprüsü hakkında bilgi var mı?“, Sorularla İslamiyet, 22 Ekim 2011, <https://sorularlaislamiyet.com/sirat-koprusu-denen-bir-koprunun-olmadigini-iddia-edenler-var-ayet-ve-hadislerde-sirat-koprusu> ET: Mart 2018.
[22] Mustafa Akçay, “Sırat”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), TDV İslâm Araştırmaları Merkezi (İSAM), 2009, <http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c37/c370083.pdf> ET: Mart 2018, Cilt: 37, s. 118.
[23] Alper, age., s. 119, 120.
[24] Maide-16: “Allah onunla rızası peşinde olanları selamet yollarına iletir ve onları izniyle, karanlıklardan aydınlığa çıkarıp kendilerini dosdoğru bir yola iletir.”: Halil Altuntaş, Muzaffer Şahin, Diyanet İşleri Başkanlığı (DİB) Kur’an-ı Kerim Meali, DİB Yayınları, Ankara, 1. Baskı 2001, <http://kuran.diyanet.gov.tr/mushaf/kuran-meal-2/maide-suresi-5/ayet-16/diyanet-isleri-baskanligi-meali-1> ET: Mart 2018.