Yaklaşık 14 milyar yıl önceki Büyük Patlama sonrasında evrenimizin bileşenleri düzenliydi (homojendi, aynı yapıdaydı, türdeşti, simetrikti), ilerleyen zamanlarda, genişleme ve soğuma ile birlikte düzenlilik gittikçe daha düzensizliğe (asimetriliğe) evriledurdu. Ayrıca, bunun yanı sıra, daha sonra yine genişleme ve soğuma devam ederken, kütle çekiminin vs.nin etkisiyle bileşenler birbirine doğru çekilmeye devam ededururken, yani bu şekilde oluşan farklı yerlerdeki farklı kütle birikintileri galaksilere evrilirken evrenin düzensizliği de giderek daha fazla artmış oluyordu: Oluşagelen ilk galaksiler birbirlerine aşağı yukarı benzer uzaklıktaydılar, yakınlıktaydılar, yani birbirlerine yakınlardı, aralarında öyle çok farklı uzaklıklar yoktu, genişleme ile birlikte düzenliliğe yakın diyebileceğimiz bu durum da aralarındaki mesafenin devasa ve farklı uzaklıklara artagelmesiyle evrenin düzensizliği yine daha fazla olarak artadurdu ve hâlen artmaktadır, bu düzensizlik daha çok düzensizliğe doğru hiç durmadan artamaya da devam edecektir.
Üzerinde siyah renkten başka bir şey olmayan -yani tamamen siyah olan- bilardo topu büyüklüğündeki bir küreyi masanın üstünde kendi etrafında ne kadar döndürürsek döndürelim yine aynı kalacaktır, yani döndürülüp döndürülmediği belli olmayacaktır. Bir küpü 90 derece (90°) dışında döndürdüğümüzde onun döndüğü belli olacaktır. Bu durumda küre simetriktir (bakışımlı), küp ise asimetriktir (bakışımsız) [simetri “bir eksene göre iki tarafın birbirinin ayna görüntüsü olması” (Nişanyan Sözlük)]. Biçimsiz şekiller de asimetriktir. Suyun katı hâli buz, döndürüldüğünde fark edileceği için asimetriktir. Sıvı sudaki hidrojen atomları birbirine dönük şekilde dizilmiştir: Sıvı su molekülleri (H2O) döndürüldüğünde moleküler düzeydeki deseni bozarız, fakat genel görünüm değişmez, bu yüzden sıvı su, buza göre daha simetriktir. Sıvı su buharlaşıp, suyun gaz hâli olan su buharına dönüştüğünde su buharındaki molekülleri (H2O) döndürsek de gazın döndürüldüğü -küredeki gibi- hiçbir şekilde fark edilmez. Suyun gaz hâli de sıvı suya göre daha simetriktir. Her ne kadar tam olarak benzemese de sadece öyle ya da böyle zihinde canlandırabilmek adına, üstteki küre-küp, buz-sıvı su-su buharı örneklerindeki simetri-asimetri durumunu evrenimize uyarlarsak evrenimizin başlarından ilerleyen zamanlarına doğru, genişleme ve soğuma ile birlikte evrenimiz, çökedurarak, donadurarak düzenlilik-simetrilik tek tek, zincirleme olarak gittikçe daha düzensizliğe-asimetriliğe evriledurdu. Yani çöken ve donan bir evren söz konusudur. Bu yüzden genel olarak evrene baktığımızda asimetriktir ve düzensizdir diyebiliriz.[1]
Kaynak
[1] Brian Greene, “Evrenin Dokusu…“, age., s. 15, 268, 269, 276-278, 281-284, 303, 305-309, 311, 312.