İnsansı canlılardan sıyrılarak dik durmaya başlayanlar, insanı meydana getirdi. Bu ilk insan formları dik durmaya başladıklarından “elleri serbest” kaldı. Habilis’lerin ya da ilk insanların beyinleri bir lateralizasyona yani yanallaşmaya uğramaya başladı, beynin farklı bölgeleri vücudun farklı özelliklerini yönetmeye ve ilerleyen zamanlarda da bu yönetim bölgelerinin gelişmesi sağlandı. İletişim ve sesli haberleşme (yani konuşma) beynin sol yarımküresi tarafından yönetilmektedir. Buna paralel olarak ve bunun sonucunda “alet yapımı” için sağ el tercih edilmiştir. Sesli haberleşmeyi (konuşmayı veya dili) ve sağ eli yöneten beynin sol yarımküresidir. (Sol eli de sağ beyin yönetir.) Ellerin serbest kalmasıyla; sesli haberleşme ve alet yapımı birbirine bağlı olarak, sağ el kullanmayı doğurmuştur ve bu ilk insanlardan yanallaşma sonucu günümüz insanlarına gelen sağ el tercihi kalıtsal olarak aktarılmıştır. Kısaca bu paragrafı toparlamak gerekirse; 4 ayak üzerinde giden insan, sonrasında dik yürümeye başladı ve böylelikle elleri serbest kaldı. Serbest kalan ellerle taşı aldı avcıya attı yani alet yaptı. Alet yapımı matematiksel bir işlemdir ve bu beynin sol tarafıyla yapılır. Konuşmak da sol tarafla olur, alet yapımı ile gelişen sol taraf konuşmayı da doğurdu. Sağ eli sol beyin / sol lob yönetir. Gelişmiş bir sol beyinde ve çoğu işlerin bu bölgeyle yapılması sonucu kuşkusuz insan, sağ eli kullanmaya mecburdu diyebiliriz. Ayrıca bebeğin anne karnındaki duruşuna bağlı olarak, sağ kulağın önde olması sonucu, sağ kulağa gelen basınç dış-iç kulak mesafesini azaltması sonucu sağ kulak ileti hızının artmasıyla sol beyine giden uyarı artmakta bu sayede sol beyin gelişmesine de bağlı olarak sağ el tercihi seçiminin olmasını, bazı bilim adamları savunmaktadır.
Sağlaklarda beynin sol tarafı, solaklarda beynin sağ tarafı baskındır / gelişmiştir. Bazı bilim adamlarının yaptığı araştırmalar sonucunda, solak olan kişilerde, yüksek testosteronun oluşması, beynin sol tarafının gelişimini durdurarak soldan sağa yönelik bir gelişimi başlatmasıdır, bu sayede kişi solak olmuştur, görüşü yaygındır. Ayrıca solaklarda kan testosteron seviyesi daha yüksektir. Solaklar sağlaklara göre, kanser hücreleriyle kolay baş edebilir. Yanı sıra işitme-görme engelli, kekemelik, otizm, şizofren gibi hastalarda solaklık daha sık olarak yaygındır. Solaklık, erkeklerde, bayanlara oranla daha sık görülür. Solaklık da sağlaklık gibi kalıtsal olarak aktarılmaktadır.
İnsan beyninin sağ ve sol yarımküreleri benzer değildir yani asimetriktir. Bu sağ ve sol yarımküreler farklı olarak insanda belirli fonksiyonları yerine getirir, buna lateralizasyon yani yanallaşma denir. Kalbin solda, karaciğerin de sağda olması bir yanallaşma örneğidir. Beynin sağ yarımküresi (hemisferi) soldan daha uzun, yüksek ve ağırdır. Ama bazı bölgelerin farklı büyüklükte olduğunu gözlemlemekteyiz, mesela, beynin sol arka tarafına elle dokunulduğunda sağ arka taraftan daha büyük olduğu anlaşılır. Sol yarımküre vücudun sağ kaslarını-duyularını-hareketlerini örneğin sağ eli, sağ yarımküre ise vücudun sol kaslarını-duyularını-hareketlerini örneğin sol eli yönetir, çaprazlama yönetim söz konusudur. İnsanların çoğunda sol beyin yarımküresi baskındır.[1]
___________________
[1] Hüseyin Türk, “Beyin Evrimi Işığında Dilin Kökeni”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi – DTCF Dergisi, Cilt: 38, Sayı: 1.2, 1998, <http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/26/1613/17373.pdf> ET: 11 Haziran 2018, s. 527-549. Serap Yıldırım, Şenol Dane, “Serebral Lateralizasyon ve El Tercihi”, EAJM: The Eurasian Journal of Medicine, Formerly Atatürk Üniversitesi Tıp Dergisi, Cilt: 39, Sayı: 1, Nisan 2007, <http://www.eajm.org/sayilar/171/buyuk/pdf_EAJM_177.pdf> ET: 11 Haziran 2018, s. 45-48.