Ezidilik’e inananların gerçek ismi Yezidilik değil Ezidilik’tir: Yezid, onları aşağılamak için sonradan konulmuştur. Ezidilik dini Şeytan’ın -Şeytan adlı meleğin- Allah’ın emrine uymayarak İnsan karşısında eğilmemesini “asillik” olarak görür ve bu sayede Şeytan, yaratıcının sınamasından başarıyla geçmiştir: Hediye olarak da Allah ona İnsan ve Dünya işlerini armağan etmiştir. Günümüzde 1 milyon veya daha fazla inananı vardır. Ahirete, cennet-cehenneme inanmazlar. Ezid inançtaki çoğunluk Kürt asıllıdır.[22] Ezidilere göre kainat 7 günde yaratılmıştır. Tanrı Azda Melek Tavus’u (Şeytan, Azazil) kendi ateşinden yaratıp ona evreni ve insanı yaratma görevini verir: Tavus da Azda’dan aldığı bir toz ile bunların hepsini yaratır. Azda Tavus’u kıskandı ve onu kutsallıktan uzaklaştırdı. Tavus kuşu Melek Tavus’un sembolüdür. Kişi cennet-cehennemde değil bu dünyada ceza veya ödül alır. Öldükten sonra beden/kişi yok olur ama ruha yani tenasühe (reenkarnasyona) inanırlar. Peygamberleri Şeyh Adi’dir (1075-1162, hayatının çoğunu Irak’ın kuzeyindeki Laleş vadisinde inzivada geçirdi). Kutsal kitapları Kitap el-Celve ve Mushaf-ı Reş’tir.[23]
___________________
[22] Vikipedi Katılımcıları, “Yezîdîler”, Vikipedi, Özgür Ansiklopedi, <https://tr.wikipedia.org/wiki/Yezîdîler> Erişim: 2011.
[23] Selman Tür, “Ezidilikte Ahiret İnancı”, Sosyal Bilimler Genç Akademisyenler Sempozyumu – 3, Mardin, 29 Nisan 2017, Genç Akademisyenlerin Gözünden Sosyal Bilimler, Kadim Akademi, Mardin, Kasım 2017, <http://www.academia.edu/35409173/3._Genç_Akademisyenler_Sempozyumu_Bildiriler_Kitabı.pdf> Erişim: 30 Ağustos 2018, s. 163, 164, 171.
Tarihte çoğu toplum dinsel inanışlarında “kuş”u kullanmışlardır: Yazılı belgelerde geçip dinsel anlam(lar) yüklenen[24] efsanevi fantastik yaratıklar olup özde hepsinin aynı olduğu ve/veya birbirinden türediği[25] ve özünde ateş olup ölüm, doğum, yaşam döngüsü içinde kendi küllerinden tekrar tekrar var olarak “yeniden doğuş”u simgeleyen bu kuşlardan bazıları şunlardır:[26] Sümerlerdeki İmdigud[27] veya İmgug[24] (veya Anzu,[27][24] ki önceki okunuşu Zu’dur, gök tanrı An ile birlikte Zu Anzu olarak da okunmuştur; o ki çöl fırtınaları çıkarır ve yaratıcı bir kuştur[24]); Babil[25] ve Akadlılarda yine Anzu;[24][28] Mısırlılarda Bennu (Güneş Tanrısının inkarnasyonu, Ra’nın ruhu, Osiris’in görünüşü, turna kuşu),[26] Ba (ölen kişinin ruhu);[24] Asurlularda Çift Başlı Kartal;[29] Fenikelilerde Güneş Kuşu (bu kuş Güneş Tanrısı Bel/Bil’i sembolize ediyordu);[30] Fars-İranlılarda Simurg;[24][28] Hintlilerde Garuda; Çinde Feng-huang (Semender kuşu); Batıda-Yunanda-Roma İmparatorluğunda Phoinix (Phoeniks, Föniks); Azteklerde Ketzalkoatl; Yahudilikte Milşam; Hristiyanlıkta Phoinix (ölümsüzlük simgesi, yeniden doğuş, omuzuna konan kişiye talih getiren kuş, İsa’nın yeniden dirilişinin sembolü, Ateş Kuşu); Türklerde Umay, Imı, Huma, Hüma, Anka, Zümrüdüanka, Karakuş, Devlet Kuşu, Talih Kuşu, Tuğrul, Kaknus, Kerkes;[26] İslamda-Araplarda Anka;[26][28] Ezidilerde Melek Tavus (Tavus Kuşu)[31]. [Görüşüme göre İncil’deki “güvercin” de bu kuşların bir türevidir. İncil’deki Benzerliği-Analizi: Matta 3:16 İsa vaftiz olur olmaz sudan çıktı. O anda gökler açıldı ve İsa, Tanrı’nın Ruhu’nun güvercin gibi inip üzerine konduğunu gördü. 17 Göklerden gelen bir ses, “Sevgili Oğlum budur, O’ndan hoşnudum” dedi. Yine görüşüme göre Kur’an’daki “Hüdhüd” kuşu da bu kuşların bir türevidir. Kur’an’daki Benzerliği-Analizi: Neml 17 Süleyman (…) 20 Kuşları denetledikten sonra dedi ki: ‘Hüdhüd’ü neden göremiyorum, yoksa kaybolanlardan mı oldu?’ 21 ‘Onu gerçekten şiddetli bir azabla azablandıracağım ya da onu boğazlayacağım veya o, bana apaçık olan bir delil getirmelidir.’ 22 Derken uzun zaman geçmeden geldi ve dedi ki: ‘Senin kuşatamadığın (öğrenemediğin) şeyi, ben kuşattım ve sana Saba’dan kesin bir haber getirdim.’ 23 ‘Gerçekten ben, onlara hükmetmekte olan bir kadın buldum ki, ona her şeyden (bolca) verilmiştir ve büyük bir tahtı var.’ 24 ‘Onu ve kavmini, Allah’ı bırakıp da güneşe secde etmektelerken buldum, şeytan onlara yaptıklarını süslemiştir, böylece onları (doğru) yoldan alıkoymuştur; bundan dolayı onlar hidayet bulmuyorlar.’ (…) 27 (Süleyman:) ‘Bakacağız, doğru mu söyledin, yoksa yalancılardan mı oldun?’ dedi. 28 ‘Bu mektubumla git, onu kendilerine bırak sonra onlardan (biraz) uzaklaş, böylelikle bir bakıver, neye başvuracaklar?’ 29 (Hüdhüd’ün mektubu götürüp bırakmasından sonra Saba melikesi Belkıs:) Dedi ki: ‘Ey önde gelenler gerçekten bana oldukça önemli bir mektup bırakıldı.’ 30 ‘Gerçek şu ki, bu, Süleyman’dandır… 31 (İçinde de:) ‘Bana karşı büyüklük göstermeyin ve bana müslüman olarak gelin’ diye (yazılmaktadır).] Ayrıca İslam inancında Muhammed’i tanrının katına kadar çıkaran Burak adlı at, Yunan Mitolojisindeki kanatlı[26] ve beyaz[32] bir at olan Pegasus’la benzerlik gösterir[26] öyle ki İslam’dan çok önceye dayanan Zeus’un oğlu Herkül’ün atı olan Pegasus gökyüzünde uçarak iyiliği temsil eder ve tanrıların diyarına girebilir yine öyle ki MÖ ∼600 yıllarına ait olan bir Yunan vazosunda[32] bir yunan kahramanı olan[26] Bellerophon[26][32] Pegasus’a binmiş bir şekilde resmedilmiştir[32].
___________________
[24] Hasan Bahar, “Bilge Kağan Tacı Üzerine Düşünceler”, I. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu, Niğde, 19 Mart 2014, <http://www.academia.edu/6829430/Bilge…> Erişim: 30 Ağustos 2018, (s.y.), PDF’deki s. 9, 10.
[25] Selma Gül, “Osmanlı Minyatürlerinde Görülen Fantastik Yaratıklar Üzerine Bir Değerlendirme”, Tarih ve Uygarlık İstanbul Dergisi, Sayı: 9, Ekim 2016, <http://www.academia.edu/30760178/Osmanlı…> Erişim: 30 Ağustos 2018, PDF’deki s. 10. (Makalenin sonundaki görsellere de bakmanızı tavsiye ederim.)
[26] Mehmet Süha Sarıoğlu, “Filmsel Anlatıda Hayvan Söylenleri: Harry Potter’da Zümrüdüanka“, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Kültür Ü. Sosyal Bilimler Ens. İletişim Dalı, Ağustos 2009, <http://acikerisim.iku.edu.tr/bitstream/handle/11413/535/MehmetSuhaSarioğluYLtez.pdf?sequence=1&isAllowed=y> Erişim: 30 Ağustos 2018, s. X, 6, 22-31, 33.
[27] Ali Duymaz, “Anadolu ve Balkan Türklerinin Halk Anlatmalarında Mitolojik Bir Kuş: Zümrüdü Anka”, Balıkesir Ü. Sosyal Bilimler Ens. Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 1, 1998, <http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423872582.pdf> Erişim: 30 Ağustos 2018, s. 93, 94.
[28] Berk Yüksel, “Zümrüd-ü Anka (Simurg): Ruhun Yücelmesi ve Yaşarken Yeniden Doğuş”, Milliyet Blog, 15 Nisan 2010, <http://blog.milliyet.com.tr/zumrud-u-anka-simurg—ruhun-yucelmesi-ve-yasarken-yeniden-dogus/Blog/?BlogNo=238576> Erişim: Temmuz 2018.
[29] Fazıl Himmetoğlu, “Eski Çağda Çift Başlı Kartal Sembolü Üzerine Kısa Bir Değerlendirme (Mezopotamya, Anadolu, Orta Asya)”, TURAN-SAM Dergisi, TURAN Stratejik Araştırmalar Merkezi’nin Uluslararası Bilimsel Hakemli Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 33, Kış 2017, <https://search.proquest.com/openview/2c87aa871ac2bedd006c3c76ea11d12e/1?pq-origsite=gscholar&cbl=1356373> Erişim: 30 Ağustos 2018, s. 199.
[30] Turgut Gürsan, “Dünya’nın Gizli Tarihi: Antik Çağlardan Günümüze”, Pegasus Yayınları: 138, İstanbul, Özel Baskı, 1. Baskı 2008, s. 26, 51.
[31] Selman, agm., s. 163.
[32] Aida Arghavanian, “Karşılaştırmalı At Figürleri“, Sanatta Yeterlilik Tezi, Hacettepe Ü. Güzel Sanatlar Ens. Resim Anasanat Dalı, Ankara 2017, <http://www.openaccess.hacettepe.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11655/4039/10167052.pdf?sequence=1&isAllowed=y> Erişim: 31 Ağustos 2018, s. 5, 17, 62.
İslam tasavvufunda Anka kuşunun gerçek efsanesi şudur (Bunu aynen almayı uygun gördüm ki aldığım kaynaktaki yazar da aynen alıntılamış): “Kuşlar bir gün kendilerine bir kral seçmek isterler ve buna en uygun kuşun Kaf dağı’nda oturan Simurg (Anka Kuşu) olduğuna karar verirler. Ona secde etmek için Kafdağı’na doğru yol alan milyarlarca kuş bu uzun yolda çok yorgun düşer ve bir bir eksilmeye başlarlar. Aşmaları gereken yedi zorlu alana geldiklerinde çoktan yarısı ölmüştür. Yolun sonuna gelmek üzereyken sadece otuz kuş kalmışlardır. Dünyada kalan bu son otuz kuş yorgunluktan bitap düşmüş bir haldeyken nihayet Kafdağı’na varırlar. Ancak buraya vardıklarında anlarlar ki buldukları Simurg kendilerinden başka bir şey değildir. Anka Kuşu’nun bir diğer adı olarak bilinen Simurg’un Farsça’daki sözlükbirim anlamı ‘otuz kuş’ demektir.”[33] [(Si, otuz; Simurg, otuz kuş demektir.[34]) Tevrat’taki Benzerliği-Analizi: Yasa’nın Tekrarı 34:8 İsrailliler Moav ovalarında Musa için otuz gün yas tuttular. Sonra Musa için ağlama ve yas tutma günleri sona erdi. (Görüşüme göre 1 ayın yaklaşık 30 gün sürmesi bunun kökeni olabilir: Dini inançlardaki birtakım “sayısal” uygulamalar, gökyüzü cisimlerinin döngüsel hareketlerinin zaman bakımından eşleştirilmesi olabilir.)]
___________________
[33] Sarıoğlu, age., s. 26.
[34] Yüksel, ags.
 – © Mutlak Bilim'dir_files/k5.jpg "Tam çözünürlük ve tam boyut için yeni sekmede aç")
 – © Mutlak Bilim'dir_files/k6.jpg "Yeni sekmede aç (aynısı)")